De journalisten top 9 van grootste ergernissen van over woordvoerders

Onlangs werd ik door een grote overheidsinstelling gevraagd om op de communicatieafdeling een mediapresentatie te geven. Want er mogen dan op iedere journalist tien(!) communicatiemedewerkers zijn, dat betekent niet dat iedereen weet of snapt hoe journalisten hun haar werk doen.

De vraag was ook om iets te vertellen over de omgang tussen journalisten en woordvoerders. Vooraf had ik een aantal bevriende journalisten gevraagd naar hun ervaring. Ook had ik in een besloten journalistengroep op Facebook een oproep geplaatst.

Nou, ik heb het geweten! Iedereen ging los. Oud zeer kwam boven. Beschamende voorbeelden werden luidkeels verteld, boze mailtjes gedeeld, frustraties gespuid. Het leidde tot de onderstaande top 9 van de meeste irritaties die journalisten hebben over woordvoerders. Waarbij ik uiteraard wil benadrukken dat de meeste communicatiemedewerkers hun werk natuurlijk prima doen. En tegenover ergernissen over woordvoerders staan ook heel veel bloedirritante en bijdehante journalisten die totaal verkeerd citeren, geen goede wederhoor plegen of slecht luisteren.  Dus een aantal van onderstaande punten zal vast ook wederzijds gelden. Maar dat is wellicht voer voor een volgend blog…

De top 9 van grootste ergernissen van journalisten over woordvoerders:

1. Onbereikbaarheid (24/7)

Papadagen, ATV-dagen, woensdag-mammamiddagen. Heel Nederland doet eraan en dus woordvoerders ook. Maar kom daar maar eens achter, als je als journalist dringend binnen een uur een telefonische reactie nodig hebt. Ik heb het serieus een keer meegemaakt met een woordvoerder die de volgende dag doodleuk terugbelde en zei: “Je weet toch dat maandag mijn vrije dag is?” Nou nee. Als journalist houd je geen balboekje bij met vakanties of vrije dagen van woordvoerders. Ook een veel gehoorde klacht: woordvoerders die na 17:00 uur niet meer bereikbaar zijn omdat de werkdag erop zit (maar die van de journalist meestal nog niet). Deze is ook best erg: op de dag dat er een persbericht wordt gelanceerd, vrij hebben en dan als woordvoerder de telefoon niet opnemen.

2. Onkunde

Een van de meest gehoorde klachten van journalisten: woordvoerders die geen idee hebben waarover ze praten of niet begrijpen waar jij het over hebt. Gevolg: je geeft een lijstje vragen door, krijgt na een poosje een antwoord dat nóg veel meer vragen oproept. Die de woordvoerder dan vervolgens weer moet gaan uitzoeken (terwijl de deadline ondertussen met rasse schreden nadert). Of zoals een journalist het zei: “Eigenlijk is één telefoontje zelden voldoende”.

Onder onkunde valt ook: woordvoerders die vrij zijn of op vakantie maar hun dossiers niet goed overdragen aan hun vervangers. Beste oplossing zou zijn om journalisten rechtstreeks in contact te brengen met de expert. Maar dat gebeurt zelden, “want anders heeft een communicatiefunctie geen bestaansrecht”, aldus een journalist.

3. Te laat reageren

Het gebeurt regelmatig dat woordvoerders om tien voor vijf bellen met de mededeling dat degene die over het onderwerp gaat, niet bereikbaar is. Of dat de enige die iets mag zeggen, de hele dag in overleg zat. Waarna doorgaans punt 1 (onbereikbaarheid 24/7) in werking treedt.

4. Überhaupt niet reageren

Een graag gebruikte strategie bij woordvoerders die zaken onder de pet willen houden. Wordt regelmatig ingezet bij onderzoeksjournalistiek. Wie niet reageert, hoopt natuurlijk dat het nieuws overwaait en de journalist zich op andere onderwerpen stort.

5. Foute PR-taal

Oké, we verklappen het nog één keer. Elk persbericht waar minstens een van de volgende uitdrukkingen in staat, wordt al snel ter zijde gelegd:

• uniek!
• professioneel!
• bijzonder!
• wij vinden dit echt een onderwerp voor…
• exclusief!
• opvallend!
• groot succes!
• speciaal!
• authentiek!

6. Ellenlange onbegrijpelijke antwoorden per mail

Het lijkt wel of vooral bedrijven en organisaties met een angstcultuur zich hier schuldig aan maken. Een korte vraag van een journalist wordt standaard beantwoord met minimaal twee A4-tjes vol tekst (niet altijd leesbaar). De woordvoerder heeft zichzelf op die manier naar zijn leidinggevenden ingedekt. Probeer daar als journalist maar eens chocola van te maken, want dergelijke mail komt vaak om vijf voor vijf binnen waarna punt 1 (onbereikbaarheid 24/7) van kracht wordt.

7. Teksten compleet herschrijven

Veelgehoorde klacht. Want die leuke quote, dat grappige voorval of aardig detail schrijven woordvoerder maar wat vaak weg. En niet altijd op de meest leesbare manier. Met als gevolg: de ziel gaat uit het verhaal. Hard onderhandelen, is het devies.

8. Duiken en spinnen

Deze komt ook heel vaak voor. Dan wordt er geen concreet antwoord op een vraag gegeven of een totaal ander antwoord geformuleerd dat niets met de vraag van doen heeft. Reden: de woordvoerder heeft een ander doel voor ogen. De woordvoerder is dan een soort spindoctor, iemand die een hoogwaardigheidsbekleder zo gunstig mogelijk wil presenteren.

Gaat ook vaak samen met nummer 6 (ellenlange antwoorden per mail) nummer 2 (onkunde) en nummer 3 (te laat reageren).

9. Primeurs niet goed regelen

Regelmatig gunnen woordvoerders een primeur aan een bepaald medium. Het mes snijdt dan aan twee kanten. De woordvoerder én de journalist zijn verzekerd van airplay en een mooi verhaal. Maar soms wordt dat niet goed geregeld. Dan ligt het nieuws al op straat omdat er iemand heeft gelekt. Onder deze categorie valt ook: geen antwoord geven op een vraag en dan een half uur later alsnog een persbericht eruit gooien.

---